به عنوان یک کارفرما، این مسئولیت شماست که یک محل کار ایمن و سالم برای کارمندان خود فراهم کنید. یکی از راه های رسیدن به این هدف از طریق طب کار و معاینات شغلی است. این شیوه‌ها به شناسایی و پیشگیری از بیماری‌ها و آسیب‌های ناشی از کار کمک می‌کند و رفاه کارکنان و بهره‌وری کسب‌وکار شما را تضمین می‌کند. از مزایای طب کار و معاینات شغلی می توان به موارد ذیل اشاره کرد:

1. تضمین سلامت کارکنان: معاینات شغلی به شناسایی زودهنگام هر گونه مسائل بهداشتی که ممکن است بر توانایی فرد برای کار ایمن تأثیر بگذارد کمک می کند. با پرداختن به این مسائل در مراحل اولیه، کارفرمایان می توانند از بیماری ها و آسیب های ناشی از کار جلوگیری کنند.
2. کاهش غیبت: با اطمینان از سلامت کارکنان، معاینات شغلی می تواند غیبت ناشی از بیماری یا آسیب را کاهش دهد.
3. رعایت مقررات: بسیاری از صنایع طبق قانون موظف به انجام معاینات شغلی برای اطمینان از ایمنی کارکنان خود هستند.
4. بهبود بهره وری: نیروی کار سالم، نیروی کار مولد است. با اطمینان از سلامت کارکنان، معاینات شغلی می تواند منجر به افزایش بهره وری و سودآوری شود.

طب کار چیست؟

طب کار شاخه ای از پزشکی است که بر سلامت و ایمنی کارگران در محیط کار تمرکز دارد. این شامل پیشگیری، تشخیص و درمان بیماری ها و آسیب های ناشی از کار است. پزشکان طب کار برای درک خطرات سلامت منحصر به فرد مرتبط با مشاغل و صنایع مختلف آموزش دیده اند.

معاینات شغلی چیست؟

معاینات شغلی ارزیابی های پزشکی هستند که بر روی کارکنان برای ارزیابی آمادگی آنها برای کار انجام می شود. این معاینات برای شناسایی هر گونه مسائل بهداشتی طراحی شده اند که ممکن است بر توانایی کارمند برای انجام ایمن و موثر کار خود تأثیر بگذارد. بسته به ماهیت شغل، انواع مختلفی از معاینات شغلی ممکن است مورد نیاز باشد.

انواع معاینات شغلی

• معاینات قبل از استخدام یا بدو استخدام: این معاینات قبل از شروع کار یک فرد انجام می شود تا از آمادگی جسمانی و روانی برای کار و همچنین از تناسب توانایی های فرد با نیازهای شغل مربوطه اطمینان حاصل شود.
• معاینات دوره ای: این معاینات در فواصل زمانی منظم برای نظارت بر سلامت کارکنان و شناسایی هرگونه تغییری که ممکن است بر توانایی آنها برای کار ایمن تأثیر بگذارد، انجام می شود.
• معاینات خروج یا پایان کار: این رسته معاینات شغلی زمانی انجام می شود که یک کارمند شغل خود را ترک می کند تا هر گونه مسائل بهداشتی و عارضه مرتبط با کار را که ممکن است در طول اشتغال ایجاد شده باشد ارزیابی کند.
• معاینات ویژه: این معاینات زمانی انجام می شود که یک فرد در محیط کار در معرض خطرات خاصی مانند قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی خطرناک یا سر و صدا قرار گیرد.

عوامل زیان آور محیط کار

عوامل زیان آور محیط کار را می توان به چهار دسته کلی به شرح زیر تقسیم کرد:

• عوامل زیان آور شیمیایی: این عوامل، دربردارنده‌ی تراکم های زیادی از گاز، بخار، آئروسل‌ها هستند که ممکن است به یکی از شکل های گرد و غبار و دمه و مه باشد. این عوامل، عمدتا خطرناک و آسیب های تنفسی را ایجاد می کنند. البته برخی از آنها سبب تحریک پوست شده یا از راه پوست به بدن وارد می شوند.
• عوامل زیان آور فیزیکی: این عوامل، در بردارنده‌ی پرتوهای یونیزان و غیر یونیزان، صدا، ارتعاش، روشنایی، گرما، سرما و فشار باشد.
• عوامل زیان آور زیست شناختی: این عوامل شامل حشرات، کپک ها، قارچ ها، باکتری ها، ویروس ها و کلامیدها شوند.این عوامل زیست شناختی ممکن است به هنگام کار با نمونه های زیستی، گیاهان، جانواران و یا دفع نادرست مواد زاید و فاضلاب و رعایت نکردن بهداشت فردی و نظم و نظافت تولید شوند.
• عوامل زیان آور ارگونومیک: این عوامل عبارت است از: طراحی نادرست ابزار، تجهیزات و محیط کار، حمل و بلند کردن بار، شرایط بینایی نامطلوب، وضعیت نامطلوب بدنی هنگام کار، اعمال نیرو و تکرار حرکت. این عوامل موجب خستگی، فشار، تنش و آسیب های استکلتی عضلانی می شوند.

هر یک از عوامل یادشده اگر از حد تحمل فیزیولوژیک بدن انسان فراتر رود، عوارض و آسیب هایی را ایجاد خواهد کرد و هدف از طب کار و معاینات شغلی نیز پیشگیری از عوارض و آسیب های ناشی از عوامل زیان آور فوق است.

انواع معاینات شغلی

از جمله معاینات شغلی که در مراکز طب کار انجام می شود می توان به موارد ذیل اشاره کرد:

• معاینه توسط متخصصین طب کار
• انجام تست بینایی سنجی (اپتومتری)
• انجام تست شنوایی سنجی (ادیومتری)
• انجام تست تنفس (اسپیرومتری)
• انجام نوار قلب

انجام تست بینایی سنجی

انجام تست بینایی سنجی که به عنوان تست بینایی نیز شناخته می شود، یک روش اساسی در چشم پزشکی است. برای ارزیابی وضوح بینایی یک فرد و برای تشخیص هرگونه اختلال بینایی بالقوه استفاده می شود. عواملی مانند تاپش نور خورشید، اشعه فروسرخ، فرا بنفش و موارد بسیار دیگر می تواند در محیط های کاری باعث آسیب در ناحیه چشم شود.

دقت بینایی یک جنبه حیاتی از بینایی انسان است زیرا توانایی ما را برای درک جزئیات دقیق و تشخیص اشیاء در فواصل مختلف تعیین می کند و این ویژگی در محیط کار به دلیل مسائل ایمنی اهمیت بیشتری پیدا می کند. اندازه گیری دقیق بینایی برای تشخیص و نظارت بر شرایط مختلف چشم مانند عیوب انکساری، آب مروارید، دژنراسیون ماکولا و گلوکوم ضروری است. همچنین به تجویز لنزهای اصلاحی مناسب و ارزیابی اثربخشی مداخلات اصلاح بینایی کمک می کند.

انجام تست شنوایی سنجی

شنوایی سنجی شاخه ای از پزشکی است که به تشخیص و درمان اختلالات شنوایی می پردازد. این یک ابزار بسیار مهم برای شناسایی کاهش شنوایی در کارکنان و تعیین بهترین روش درمانی است. اولین شنوایی سنج در اواخر دهه 1800 توسط یک پزشک فرانسوی به نام آلفرد توماتیس ساخته شد. او برای اندازه گیری حساسیت شنوایی بیماران از دستگاهی به نام «آدیوفون» استفاده کرد. از آن زمان، شنوایی سنج ها به طور قابل توجهی تکامل یافته و دقیق تر و کارآمدتر شده اند.

کارکنان و افرادی که با صداهای بلند(بیشتر از ۸۵ دسی بل) مواجه دارند در معرض کری شغلی قرار دارند و معاینات شغلی می تواند باعث تشخیص زودهنگام این بیماری شغلی شود.

انواع شنوایی سنجی

انواع مختلفی از تست های شنوایی سنجی وجود دارد که هر کدام برای ارزیابی جنبه های مختلف شنوایی طراحی شده اند. رایج ترین تست ها شامل شنوایی سنجی با صدای خالص، شنوایی سنجی گفتاری و شنوایی سنجی امپدانس است.

• شنوایی سنجی با صدای خالص ابتدایی ترین آزمایش است و شامل استفاده از هدفون برای ارائه صدای خالص در فرکانس ها و شدت های مختلف است. بیمار به صداها گوش می دهد و نشان می دهد که چه زمانی می تواند آنها را بشنود. این تست آستانه شنوایی بیمار یا نرم ترین صدایی را که در هر فرکانس می شنود اندازه گیری می کند.
• شنوایی سنجی گفتار شامل ارائه محرک های گفتاری در حجم ها و فرکانس های مختلف است. از بیمار خواسته می شود که کلمات یا عباراتی را که می شنود تکرار کند. این تست توانایی بیمار در درک گفتار را ارزیابی می کند.
• ادیومتری امپدانس مقاومت گوش میانی در برابر امواج صوتی را اندازه گیری می کند. این آزمایش شامل استفاده از پروبی است که در مجرای گوش قرار می گیرد. کاوشگر صدایی را منتشر می کند و میزان صدایی که به عقب بازتاب می شود را اندازه می گیرد.

انجام تست تنفس (اسپیرومتری)

اسپیرومتری یک ابزار تشخیصی حیاتی است که در زمینه پزشکی تنفسی مورد استفاده قرار می گیرد. این یک آزمایش غیر تهاجمی است که میزان و سرعت هوایی که می تواند توسط ریه ها استنشاق و بازدم شود را اندازه گیری می کند. این آزمایش برای ارزیابی عملکرد ریه و تشخیص شرایط مختلف تنفسی ضروری است. افرادی که با آئروسل ها و گاز و بخارات مواجه دارند، مستعد آسیب های ریوی هستند.

تست اسپیرومتری شامل استفاده از دستگاهی به نام اسپیرومتر است که به کامپیوتر متصل است. از بیمار خواسته می شود تا در حین پیروی از دستورالعمل های خاص متخصص مراقبت های بهداشتی که آزمایش را انجام می دهد، در دهانی متصل به اسپیرومتر تنفس کند. اسپیرومتر پارامترهای مختلفی مانند حجم هوای بازدم شده در یک ثانیه (FEV1)، حجم کل هوای بازدمی (FVC) و نسبت این دو اندازه گیری (FEV1/FVC) را ثبت می کند.

یکی از کاربردهای اولیه اسپیرومتری در تشخیص و پایش بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) است. COPD یک بیماری پیشرونده ریه است که با محدودیت جریان هوا مشخص می شود و اغلب به دلیل قرار گرفتن طولانی مدت در معرض مواد مضر مانند دود سیگار ایجاد می شود. اسپیرومتری به ارزیابی شدت COPD و نظارت بر پیشرفت آن در طول زمان کمک می کند.

یکی دیگر از کاربردهای رایج اسپیرومتری در تشخیص و مدیریت آسم است. آسم یک بیماری مزمن است که باعث التهاب و باریک شدن راه های هوایی می شود که منجر به علائمی مانند خس خس سینه، سرفه و تنگی نفس می شود. اسپیرومتری می تواند به تایید تشخیص آسم و ارزیابی اثربخشی درمان کمک کند.

از جمله بیماری های ریوی دیگر می توان به پنوموکونیوزیس و استانیوزیس اشاره کرد.

تفسیر نتایج اسپیرومتری نیاز به تخصص و آگاهی از مقادیر طبیعی برای گروه های سنی و جمعیت های مختلف دارد. نتایج اغلب با مقادیر پیش بینی شده بر اساس سن، قد، جنسیت و قومیت مقایسه می شوند. نتایج غیر طبیعی اسپیرومتری ممکن است نشان دهنده وجود یک وضعیت یا اختلال تنفسی باشد.

اگرچه اسپیرومتری به طور کلی بی خطر است، اما چند مورد منع مصرف و اقدامات احتیاطی وجود دارد که باید در نظر گرفته شود. ممکن است برای افرادی با شرایط پزشکی خاص، مانند حمله قلبی یا جراحی اخیر، یا افرادی که قادر به انجام مانورهای تنفسی لازم نیستند، مناسب نباشد. برای متخصصان مراقبت های بهداشتی مهم است که قبل از انجام آزمایش، مناسب بودن هر بیمار برای اسپیرومتری را ارزیابی کنند.

انجام نوار قلب یا انجام الکتروکاردیوگرام

الکتروکاردیوگرام (ECG)  یک تست تشخیصی غیر تهاجمی است که برای ارزیابی فعالیت الکتریکی قلب استفاده می شود. اطلاعات ارزشمندی در مورد ریتم، ضربان قلب و سلامت کلی قلب ارائه می دهد.  فعالیت الکتریکی قلب نقش مهمی در حفظ عملکرد صحیح آن دارد. با ثبت سیگنال‌های الکتریکی تولید شده در طول هر ضربان قلب، ECG می‌تواند ناهنجاری‌های ریتم قلب را تشخیص دهد، انسدادهای احتمالی در شریان‌های کرونر را شناسایی کند و سلامت کلی عضله قلب را ارزیابی کند. ECG در تشخیص بیماری های قلبی عروقی مختلف مانند آریتمی، انفارکتوس میوکارد و ناهنجاری های دریچه قلب ضروری است.

انجام ECG یک روش ساده و بدون درد است که می تواند در یک مرکز پزشکی یا مطب ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی انجام شود. مراحل زیر روش استاندارد برای انجام ECG را تشریح می کند:

1. آماده سازی بیمار: بیمار باید هر گونه لباس را از کمر به بالا درآورد و برای اطمینان از قرار دادن صحیح الکترود، لباس بیمارستان بپوشد. مهم است که ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی را در مورد هر گونه دارو یا شرایط پزشکی که ممکن است بر نتایج ECG تأثیر بگذارد، اطلاع دهید.
2. قرار دادن الکترود: ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی الکترودهای چسبنده کوچک را به مکان های خاصی روی سینه، بازوها و پاهای بیمار وصل می کند. این الکترودها از طریق سیم های سربی به دستگاه ECG متصل می شوند.
3. ضبط: هنگامی که الکترودها در جای خود قرار گرفتند، دستگاه ECG فعالیت الکتریکی قلب را برای مدت زمان مشخص، معمولاً از چند ثانیه تا چند دقیقه، ثبت می کند. بیمار باید در این مدت بی حرکت دراز بکشد و از صحبت کردن یا حرکت خودداری کند.
4. تفسیر: پس از تکمیل ضبط، ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی الگوهای شکل موج ECG را برای ارزیابی ریتم، ضربان قلب و هرگونه ناهنجاری احتمالی تجزیه و تحلیل می کند. این تفسیر به تشخیص دقیق بیماری های قلبی عروقی کمک می کند.

اطلاعات به دست آمده از ECG در تشخیص و مدیریت بیماری های قلبی عروقی بسیار ارزشمند است. این به متخصصان مراقبت های بهداشتی کمک می کند تا ریتم های غیر طبیعی قلب (آریتمی) مانند فیبریلاسیون دهلیزی، تاکی کاردی بطنی یا برادی کاردی را شناسایی کنند. علاوه بر این، ECG می‌تواند نشانه‌های ایسکمی یا جریان خون ناکافی به عضله قلب را نشان دهد که نشان‌دهنده بیماری احتمالی عروق کرونر است. این بینش های تشخیصی ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی را قادر می سازد تا برنامه های درمانی و مداخلات مناسب متناسب با نیازهای خاص هر بیمار را تدوین کنند.

نتیجه گیری

طب کار و معاینات کار برای اطمینان از محیط کار ایمن و سالم ضروری است. کارفرمایان با شناسایی خطرات احتمالی در محل کار و رسیدگی به مسائل مربوط به سلامت کارکنان می توانند از بیماری ها و آسیب های ناشی از کار جلوگیری کنند، غیبت را کاهش دهند، مقررات را رعایت کنند و بهره وری را بهبود بخشند. به عنوان یک کارفرما، اولویت دادن به سلامت و ایمنی کارکنان خود از طریق این اقدامات بسیار مهم است.